EU wil 12.000 chemische stoffen verbieden, waaronder stoffen in verf en cosmetica

De Europese Unie bindt de strijd aan met potentieel gevaarlijke chemicaliën. In een nieuw stappenplan wil de EU verscheidene klassen chemische stoffen in de toekomst verbieden. In totaal zou het gaan om 12.000 verschillende chemicaliën. Het zou gaan om bijvoorbeeld vlamvertragers, bisfenolen (zit onder meer in sportartikelen, cd’s, dvd’s, schokbestendige veiligheidsuitrusting en auto-onderdelen, red.), PVC-plastics en forever chemicals zoals PFAS, in België bekend sinds het 3M-schandaal.

De EU-commissaris voor milieu, Virginijus Sinkevičius, zei dat de nieuwe beperkingen “tot doel hebben de blootstelling van mens en milieu aan enkele van de schadelijkste chemische stoffen te verminderen, door een breed scala van toepassingen ervan aan te pakken - industrieel, beroepsmatig en in consumentenproducten”.

Tatiana Santos, beleidsmanager chemische stoffen van het Europese Milieubureau (EEB), verklaarde: “De EU-controles op chemicaliën verlopen meestal tergend traag, maar de EU plant nu de stoutmoedigste detox die we ooit hebben gezien. Lobbyisten van de petrochemische industrie zijn geschokt door wat er nu op tafel ligt. Het belooft de veiligheid van bijna alle vervaardigde producten te verbeteren en de chemische intensiteit van onze scholen, huizen en werkplekken snel te verlagen.”

‘Betreurenswaardige vervanging’

De beslissing om hele klassen aan chemische stoffen te verbieden, is een antwoord op een welbekende tactiek van chemische bedrijven. Die omzeilden in het verleden een verbod op individuele chemische stoffen door hun chemische samenstelling aan te passen en zo zusterstoffen te creëren die ook gevaarlijk kunnen zijn, maar waarvan de regulering een langdurige wetgevingsstrijd vergt. Een cynische en onverantwoordelijke methode volgens het Europese Miliubureau die de werkwijze een ‘betreurenswaardige vervanging’ noemt.

Er komt wel meteen heel wat kritiek op de aanpak van de Europese Unie. Zo menen belangengroepen dat de tacktiek van EU om hele klassen chemische stoffen te weren veel collateral damage zal veroorzaken, onder meer in alledaagse gebruiksproducten zoals schoonmaakmiddelen, verf, pesticiden, maar ook cosmetica: “Het effect op de consument zou zijn dat er mogelijk minder variëteit, minder keuze en minder functionele doeltreffendheid voor cosmetische producten zou zijn, zonder dat de veiligheid er ook maar enigszins op vooruit zou gaan, omdat de ingrediënten in eerste instantie al veilig waren”, aldus John Chave, directeur-generaal van Cosmetics Europe, een handelsorganisatie.

De nieuwe verboden zouden meer dan een kwart van de jaarlijkse omzet van de industrie van ongeveer 500 miljard euro per jaar kunnen treffen, volgens een studie van de handelsgroep Cefic.

Eerder dit jaar verklaarden wetenschappers dat de chemische verontreiniging een “planetaire grens” had overschreden waarachter de ineenstorting van wereldwijde ecosystemen ligt. De verontreiniging zou walvissoorten op de rand van uitsterven brengen en wordt verantwoordelijk gehouden voor de dalende menselijke vruchtbaarheidscijfers en 2 miljoen sterfgevallen per jaar. Het nieuwe stappenplan van de EU wil daar een einde aan maken.