Na de brexit president Trump: "Dit is de revolutie van de gewone man"

De vergelijking met de brexit is lang niet uit de lucht gegrepen, daarvoor zijn er te veel overeenkomsten. De peilingen zaten er in beide gevallen compleet naast, de inschattingen van analisten en experts bleken totaal verkeerd en toen gebeurde plots wat niemand had verwacht.

Er zal nog heel wat inkt vloeien over het hoe en het waarom, maar dit zijn alvast enkele mogelijke verklaringen.

Een daarvan is een algemeen gevoel van onbehagen, dat zich uit in een foertstem tegen het establishment, zo stelt verkiezingswebsite FiveThirtyEight. Vlak na de verrassende uitslag in het referendum over de brexit, bracht de Britse politiek analist Rob Ford een mogelijke verklaring aan. Volgens hem voelen steeds meer mensen zich als vreemden in hun eigen land, wat hen ertoe geleid heeft om voor de brexit te stemmen.

Ook in de Verenigde Staten blijkt er een diepgeworteld gevoel van vervreemding, onbehagen en onvrede te bestaan, dat tot nog toe net onder de oppervlakte was gebleven. Volkskrant-columnist en Amerikakenner Derk Jan Eppink heeft het over "de revolutie van de gewone man". "Massale immigratie bedreigt zijn leefwereld, globalisering zijn bestaanszekerheid, het establishment zijn eigenwaarde", aldus Eppink. Of zoals de Nederlandse PVV-leider Geert Wilders het verwoordt: "De mensen pakken hun land terug."

Uit een rondvraag van nieuwszender NBC blijkt dat kiezers erg ontevreden zijn over hun regering, maar niet weten hoe ze die willen veranderen. Zo staat 53 procent van de ondervraagde kiezers achter Barack Obama als president. Tegelijk zegt 62 procent dat het land op het verkeerde spoor zit. Ook over het gevoerde beleid zijn de meningen verdeeld. 45 procent vindt dat de volgende regering liberaler moet zijn, 47 procent vindt dat de koers net rechtser moet.

Net zoals in Groot-Brittannië blijkt er in de VS een immense kloof te gapen tussen de steden (die tegen de brexit stemden) en het platteland (dat voor uittreding uit de EU koos). "Landelijk Amerika schreeuwt naar ons: 'Stop met ons te negeren!'", verwoordt journalist Chuck Todd het op NBC News. "We hebben blijkbaar de diepte van die woede onderschat", voegt nieuwsanker Tom Brokaw daar aan toe.

FiveThirtyEight-analist Harry Enten vraagt zich inmiddels zelfs af of Bernie Sanders het mogelijk beter gedaan zou hebben tegen Trump dan Clinton. "Veel mensen, mezelf incluis, dachten dat Sanders het slechter zou doen omwille van zijn erg progressieve ideologie. Maar misschien is ideologie niet zo'n belangrijke factor in het hoofd van de kiezer. Gezien Trumps zegetocht is een outsider zijn wellicht belangrijker dan het hebben van een ideologie die sommigen als extreem beschouwen."

Zijn collega Dan Hopkins sluit zich bij die analyse aan. "Terwijl we de redenen voor het onverwachte succes voor Trump nog onderzoeken, mogen we het aantal Republikeinen niet vergeten die de politiek als diep gebroken beschouwen en in een zakenman en outsider een antwoord zien."

CNN-commentator Van Jones verklaart het succes van Trump zo: "Dit was een 'white-lash' (vrij vertaald: blanke terugslag, red.) tegen een veranderend land en tegen een zwarte president."