Nieuw onderzoek: gerichte radiogolven maakten Amerikaanse diplomaten in Cuba en China ziek

De mysterieuze ziekte die plotseling de kop opstak onder Amerikaanse diplomaten in Cuba en China, een paar jaar geleden, werd waarschijnlijk veroorzaakt door gerichte, knipperende radiogolven. Dat blijkt uit een nieuwe wetenschappelijke analyse in opdracht van het ministerie van Buitenlandse Zaken van de VS.

De wetenschappers spreken zich niet uit over wie de radiogolven zouden hebben afgevuurd, maar ze merken wel op dat de Sovjet-Unie hier veel onderzoek naar heeft gedaan.

Minstens 35 diplomaten en hun familieleden kregen vanaf eind 2016, terwijl ze waren gestationeerd op Cuba, onverklaarbare gezondheidsproblemen. Later werden ook minstens 12 ambassademedewerkers in China onwel. De meeste Amerikanen zeiden dat hun klachten begon met een hard geluid, een drukgevoel in het hoofd of pijn in de oren. Anderen kregen plotseling klachten als tinnitus, gehoorverlies, misselijkheid of concentratieproblemen.

Het leidde tot hoogoplopende diplomatieke spanningen tussen de VS en Cuba: de VS riepen meer dan de helft van hun ambassadepersoneel terug, en stuurden tegelijkertijd een flink deel van de Cubaanse diplomaten weg uit Washington. Ook ging het visumloket voor Cubanen op slot. Dit alles gebeurde op een cruciaal moment: onder president Obama was de relatie tussen de VS en Cuba eindelijk verbeterd, nu raakte ze weer volledig verstoord. En dat, vermoedden sommige Amerikanen, was waarschijnlijk precies het doel.

Wilde theorieën

In de jaren erna deden de wildste theorieën de ronde over de oorzaak van de gezondheidsklachten van de Amerikanen. Sommige wetenschappers dachten dat het allemaal psychologisch was – een vorm van massahysterie. Vanuit Canada werd de theorie geopperd dat de diplomaten last hadden gehad van een insectenbestrijdingsmiddel, dat juist in die tijd kwistig werd rondgespoten om het door muggen verspreide zikavirus te bedwingen.

Nee, zei een tweetal Amerikaanse wetenschappers, na bestudering van opnames van het geluid dat de diplomaten hadden gehoord: dit waren slechts zeer luidruchtig parende krekels. Even leek het een diplomatieke rel te worden waarmee je achteraf alleen kon lachen.

De Nationale Academies van Wetenschappen, Techniek en Medicijnen, die het onderzoek in opdracht van het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken deed, woog al die theorieën, maar komt nu uit bij een minder vrolijk stemmende conclusie: waarschijnlijk ging het toch om een aanval, en wel met ‘gerichte, knipperende radiofrequente energie’. Dat wil zeggen: met straling die we kennen van apparaten als de radio, de microgolfoven of de mobiele telefoon, maar dan met zo’n intensiteit dat het schadelijk is.

Auditieve cortex

“Ik kan me voorstellen dat zulke straling bij een hoge blootstelling gezondheidsklachten geeft”, zegt Jan de Laat, klinisch fysicus aan het Leids Universitair Medisch Centrum. Het komt hem bekend voor van mobiele netwerken als 3G, 4G of 5G. “In het normale gebruik zijn er geen gezondheidseffecten”, weet De Laat. “Maar toen we onderzoek deden naar wat er gebeurt bij een hoge dosering, zagen we bij een deel van de mensen net zulke klachten als op Cuba: concentratiestoornissen, hoofdpijn, minder goed slapen.”

Volgens De Laat werkt de straling in dit geval direct in op de hersenen. “Het is geen geluid dat via het oor komt, maar verstoort de elektrische stroompjes in de auditieve cortex. Daar komen die klachten over harde geluiden, gehoorverlies of tinnitus waarschijnlijk vandaan. De psychologische klachten volgen dan vanzelf. Dat is logisch als je voortdurend wordt blootgesteld aan een onbekend verschijnsel.”

Zulke straling heeft zeker potentie als wapen, oordeelt De Laat. “Je kunt er heel lokaal mensen ziek meemaken. Al is de vraag of dit niet onmenselijk is, als oorlogsmiddel.”