Overal duikt de mysterieuze letter ‘Z’ op als het over Oekraïne gaat. Waar gaat dit over?

Op veel Russische legervoertuigen is de mysterieuze letter ‘Z’ te zien. Russische politici, influencers en topsporters hebben de letter nu overgenomen als een symbool om hun steun voor de invasie te tonen.

Alle ogen waren dit weekend tijdens de wereldbeker turnen in Doha gericht op de Russische gymnast Ivan Kuliak. Niet omdat hij won - Kuliak behaalde een bronzen plak - maar om wat hij op zijn outfit had geplakt. Russische atleten mogen door de oorlog in Oekraïne onder hun eigen vlag niet deelnemen aan tal van internationale sportevenementen.

Kuliak moest dus ook de Russische vlag van zijn outfit halen. Maar op de plaats waar de vlag normaal zou staan, plakte hij de letter ‘Z’. Op die manier wilde hij voor heel de wereld zijn steun betuigen aan de invasie van Oekraïne. Extra opmerkelijk is dat Kuliak zijn standpunt aan de buitenwereld toonde, terwijl de Oekraïner Illia Kovtun naast hem stond. Kovtun had het goud veroverd.

In Rusland is er onderhand een ware cultus ontstaan rond de letter. In het straatbeeld zijn er auto’s te zien, waar de eigenaars ook een Z op hebben geschilderd om zo hun steun te betuigen aan de Russische troepen. Influencers pronken er dan weer mee op Instagram. Russia Today, de nieuwszender van het Kremlin, verkoopt zelfs merchandise met de letter op. De opbrengsten zou de zender schenken aan een fonds voor de ‘kinderen van de oorlog’. Een T-shirt kost volgens The Daily Mail 1.190 roebel, omgerekend 7,66 euro.

Maria Butina, een Russisch parlementslid dat enkele jaren geleden in de VS is veroordeeld voor spionage, postte vorige week nog een foto, waarop ze samen met enkele anderen zwarte T-shirts met een witte letter ‘Z’ op draagt. Michail Deljagin, nog een politicus, droeg een badge met een ‘Z’ op tijdens een zitting van het Russische parlement, waarin het de wetten goedkeurde die kritische berichtgeving over de invasie verbieden.

‘Voor overwinning’

Maar de precieze betekenis van het symbool is nog niet duidelijk. Russische militairen hebben met witte verf verschillende tekens op hun voertuigen aangebracht. ‘Z’ zou de legeronderdelen aanduiden, die vanuit het oosten komen. Die strijdkrachten die vanuit Wit-Rusland Oekraïne zijn binnengetrokken hebben dan weer een ‘O’ op hun zwaar materieel. ‘Z’ zou kunnen staan voor ‘zapad’, wat in het Russisch ‘westen’ betekent en op die manier de richting aangeven waarin het legeronderdeel trekt. Sommigen denken dat het voor ‘za pobedy’ staat, wat ‘voor overwinning’ wil zeggen.

Herkenningstekens bij invasies zijn er in de militaire geschiedenis nog geweest. Toen de geallieerden in 1944 landden in Normandië brachten ze witte en zwarte strepen aan op hun vliegtuigen, zodat grondtroepen zouden weten dat het om bevriende toestellen ging en er niet op zouden schieten. Tijdens Desert Storm, de invasie van Irak in 1991, schilderden de coalitietroepen om dezelfde reden een omgekeerde ‘V’ op hun tanks.