NieuwsBuitenland
Polen zet voorzichtige eerste stap om Europese ruzies bij te leggen (en de boetes te stoppen)
Na een periode van bittere strijd doet de Poolse regering voor het eerst water bij de wijn. Donderdag werd een langlopende burenruzie met Tsjechië over de Turów-mijn bijgelegd. En president Duda kondigde een wetsvoorstel aan voor het ontbinden van de tuchtkamer, die kritische rechters straft. De kamer is de Europese Commissie een doorn in het oog.
Polen doet voor het eerst concessies in twee conflicten die hiervoor enkel escaleerden. Tsjechië sleepte het buurland voor de Europese rechter in Luxemburg wegens het openhouden van een grote bruinkoolmijn, die overlast veroorzaakt aan de Tsjechische kant van de grens. De Tsjechen haalden donderdag vrijwel zeker hun gelijk, nadat een advies van de advocaat-generaal in de rechtszaak vaststelde dat Polen het EU-recht heeft geschonden. Al veel eerder droeg het Europees Hof de regering in Warschau op de omstreden tuchtkamer te sluiten.
Aanvankelijk zette de Poolse regering in beide kwesties de hakken in het zand. Het Hof legde Polen daarop dwangsommen op: een half miljoen per dag voor de mijn, een miljoen voor de tuchtkamer. In oktober liep het conflict nog verder uit de hand toen het Poolse Constitutioneel Hof, gevuld met regeringsgezinde rechters, bepaalde dat het Poolse recht in sommige gevallen boven het EU-recht gaat. De regering greep dat aan als vrijbrief om onwelgevallige oordelen uit Luxemburg te negeren.
De Poolse koppigheid leidde tot een verslechtering van de internationale relaties, terwijl de dwangsommen zich opstapelden. Ook hield de Europese Commissie de hand op de knip en weigerde het betalingen van het coronaherstelfonds uit te keren. Polen hoopt dat geld nu te mogen ontvangen. De Poolse regering verwacht met haar concessies verlost te zijn van de dwangsommen, die ze overigens nog niet heeft betaald. Een officiële reactie uit Brussel moet nog komen.
Schadevergoeding
De opluchting was groot toen de nieuwe Tsjechische premier Fiala en zijn Poolse ambtgenoot Morawiecki de handtekening onder een voorlopig akkoord over de bruinkoolmijn zetten. Daar hangt wel een prijskaartje aan. Polen betaalt 45 miljoen aan schadevergoeding. Tsjechië zal daarna de klacht intrekken die het land indiende bij het Europees Hof van Justitie.
De mijn blijft echter wel open. De Poolse regering kan niet afzien van de energie die Turów levert, naar schatting vijf procent van de elektriciteit voor het land. Polen belooft een barrière te bouwen, die de Tsjechen in de grensstreek moet beschermen tegen overlast en luchtvervuiling. Als de barrière niet helpt, zal de mijn alsnog sluiten. Bij toekomstige conflicten zal het Europees Hof als arbiter optreden, zei Morawiecki.
Het wetsvoorstel van Duda om de tuchtkamer te sluiten, gaat binnenkort naar het Poolse parlement. Duda spreekt van een uitgestoken hand, maar het is nog maar de vraag hoe ver zijn wetsvoorstel komt. Minister van Justitie en notoire hardliner Zbigniew Ziobro zal er alles aan doen om de sluiting van de kamer te verhinderen.
