Meer en meer wordt duidelijk dat Vivaldi een crisisregering wordt

De regering-De Croo is halfweg. Het besef begint te dagen dat dit kabinet van begin tot eind met crisismanagement bezig zal zijn. Het ­maatschappelijk project van Vivaldi zal deze legislatuur in de schuif blijven liggen.

Oktober 2020. Anderhalf jaar na de stembusslag dient zich eindelijk een nieuwe regering aan, een brede ideologische regenboog van de traditionele machtspartijen van ons land, aangevuld met de groenen. Aan Grote Woorden geen gebrek: de onuitgegeven Vivaldi-coalitie moet een maatschappelijk project in gang zetten dat ons land tegen 2030 opnieuw op de rails moet krijgen, na vele jaren waarin de politiek ter plaatse trappelde.

Een pandemie en een Russische invasie later lijkt de kans reëel dat Vivaldi nooit aan die hooggestemde belofte zal toekomen. Meer en meer wordt duidelijk dat dit kabinet een crisisregering wordt. De eerste twee jaar zal verloren gegaan zijn aan het coronavirus, de rest van de legislatuur wordt het puinruimen na de grillen van Vladimir Poetin: de energiecrisis, de hoge inflatie, het beschermen van de koopkracht van Belgische gezinnen.

Die historische crises zijn ook een geluk geweest voor deze coalitie, die nooit de samenhang vertoond heeft die nodig is om dit gestolde land een nieuw elan te geven. Daarvoor is de ideologische spanning binnen Vivaldi te groot, en zitten te veel ego’s van partijvoorzitters in de weg. Zeker MR-voorzitter Georges-­Louis Bouchez lijkt vooral bezig geweest te zijn met zijn ambitie om van de liberalen de grootste formatie in Franstalig België te maken, naar het voorbeeld van Didier Reynders in 2007.

APERITIEFHAPJES

De fiscale dossiers – de alfa en omega van elke grote hervorming van ons bestel, meer nog dan de staatsstructuur zelf – zijn al twee jaar lang grotendeels geblokkeerd. Er zijn al aperitief­hapjes geweest, zoals aanpassingen in de belasting op bedrijfswagens, maar de hoofdschotel laat op zich wachten.

Tegen de zomer wil minister van Financiën Vincent Van Peteghem (CD&V) een blauwdruk rond hebben voor een grote fiscale hervorming. Er is zelfs binnen de regering grote twijfel of er ooit iets op tafel zal komen dat zowel voor socialisten als liberalen verteerbaar is. En dan nog zal deze regering haar hervorming niet zelf kunnen uitvoeren. Van Peteghems blauwdruk wordt dan studiewerk dat in een volgende legislatuur evengoed in de archiefkasten kan verdwijnen.

Ook het hoofdpijndossier van de pensioenen zit helemaal in het slop. Bevoegd PS-minister Karine Lalieux lijkt weinig zin te hebben om veel toe te geven op haar voorstellen die bij de liberalen eerder luid weggehoond werden. De Vlaamse socialisten van Vooruit zijn al lang blij dat ze hun belangrijkste pensioeneis – minimaal 1.500 euro – binnengehaald hebben, ook al is dat vooral te danken aan indexaties in plaats van beleid.

Terzijde: als we die verkiezingsbelofte ook ­indexeren, zou Vooruit eind dit jaar al moeten vragen om 1.650 euro minimumpensioen.

Over de pensioenen verwacht niemand nog een doorbraak tegen de verkiezingen in de zomer van 2024. Enig vuurwerk kan wel nog komen van de loononderhandelingen. Door de indexeringen is er nul marge voor loon­opslag, tot woede van de vakbonden. De PS zou onder druk van PVDA-PTB straks weleens de loonwet in vraag durven te stellen. Maar ook dat zal met een sisser aflopen, want de PS weet dat de werkgevers dan meteen ook de index mee op de onderhandelingstafel leggen.

STRIJD OP LEVEN EN DOOD

Wees overigens maar zeker dat Paul Magnette zijn conclusies heeft getrokken uit de Franse presidentsverkiezingen. Officieel luidt zijn analyse dat links zich te veel heeft laten verdelen in de eerste stemronde. Maar officieus ziet Magnette dat hij voor een strijd op leven en dood staat met de PTB van Raoul Hedebouw, die intussen in Wallonië rond de 20 procent gepeild wordt.

Frankrijk toont dat het trotse PS-bastion zeer snel met de grond gelijkgemaakt kan ­worden. Anne Hidalgo, de burgemeester van Parijs, werd zondag naar huis gestuurd met amper 1,8 procent van de stemmen. Een afgang. De almacht van de socialisten is ook in Wallonië geen zekerheid meer. Magnette is er na jaren in de coulissen beducht voor dat hij de voorzitter zal worden die de partij ten grave moet dragen.

Johan Cruijff wist: elk nadeel heb z’n voordeel. Een crisis biedt ook kansen. Een regering die het land door moeilijke tijden gidst en op haar weg alle schietgeweren en wolfsijzers weet te ontwijken, kan daarvoor beloond worden. Op dat vlak blijft de geteisterde regering-Di Rupo het voorbeeld bij uitstek. Ondanks de financiële crisis en een legislatuur van amper twee jaar wist die lichte electorale winst te boeken bij de verkiezingen in 2014. Het kan: ondanks alles sterker uit een crisissituatie komen.

Bovendien zuigt een crisis bijzonder veel aandacht weg. Fouten verdwijnen dan makkelijker onder het tapijt. Dat beseft ook Boris Johnson, wellicht de eerste Britse premier die toegeeft dat hij zijn eigen wetten heeft overtreden – met lockdownfeestjes in zijn ambtswoning – en dan gewoon op zijn stoel blijft zitten. Zonder de oorlog in Oekraïne was dat nooit gelukt. Het kan dat Johnsons wandeling door Kiev deze week ingegeven was door de wetenschap dat hem slecht nieuws boven het hoofd hing.

Ook voor Vivaldi biedt de versnelling van de geschiedenis kansen. Omdat de regering-De Croo nooit echt aan haar grote project zal kunnen beginnen, is het makkelijker weg te moffelen dat ze er nooit in geslaagd zou zijn.