Hooggerechtshof VS verwerpt historisch arrest ‘Roe versus Wade’: staten kunnen abortus verbieden

De langverwachte uitspraak is een overwinning voor conservatieve Republikeinen die al langer een verbod op het afbreken van ongewenste zwangerschappen willen. In het door conservatieven gedomineerde Hooggerechtshof - een erfenis van het presidentschap van Donald Trump - stemden vijf van de negen rechters voor het schrappen van het landelijk recht op abortus. Het Hof boog zich over de zaak naar aanleiding van een strenge abortuswet van de zuidelijke staat Mississippi.

Door Roe versus Wade in zijn geheel terug te draaien, komt het grondwettelijke recht op abortus na bijna vijftig jaar te vervallen. Het is voortaan aan de Amerikaanse staten zelf om te bepalen of abortus mag. Republikeinse staten zijn al langer bezig om het recht fors te beknotten. En Missouri werd vrijdag de eerste staat die abortus daadwerkelijk verbood. “Dit is een monumentale dag voor de heiligheid van het leven”, aldus procureur-generaal Eric Schmitt op Twitter.

Onderstaande kaart toont in welke staten abortus waarschijnlijk verboden zal worden.

Roe versus Wade waarborgde abortus tot de foetus levensvatbaar is, wat wil zeggen tot ongeveer de 24ste week. Een andere uitspraak uit 1992, Planned Parenthood versus Casey, bekrachtigde deze rechtspraak, maar ook deze beslissing heeft het Hooggerechtshof nietig verklaard.

Lek

In mei lekte een conceptbesluit van het Hof uit waaruit bleek dat de hoogste Amerikaanse rechter van plan was de Roe versus Wade-uitspraak, die vrouwen het recht geeft te beslissen over hun eigen lichaam, te schrappen. Dat concept zorgde voor grote verontwaardiging bij progressieve Amerikanen, die onder de regering-Trump met lede ogen toezagen hoe verschillende Republikeinse staten het recht op abortus steeds verder beperkten. Tot nu mochten staten abortus niet verbieden en moest er in elke staat minstens één abortuskliniek zijn. Staten konden wel voorwaarden opleggen.

De uitspraak van het Hooggerechtshof is een van de belangrijkste erfenissen van Donald Trump. De drie rechters die hij tijdens zijn presidentschap heeft aangesteld - Neil Gorsuch, Brett Kavanaugh en Amy Coney Barrett - stemden allen voor het schrappen van Roe versus Wade. De eerder liberale rechters Sonia Sotomayor, Elena Kagan en Stephen Breyer stemden tegen de beslissing.

In een gezamenlijke verklaring lieten de drie door de Democraten aangestelde rechters van de rechtbank weten het niet eens te zijn met het besluit. “Wat de exacte reikwijdte van de komende wetten ook is, één resultaat van de beslissing van vandaag is zeker: de inperking van de rechten van vrouwen en van hun status als vrije en gelijke burgers”, stelden ze. “We hebben verdriet, voor deze rechtbank, maar meer voor de vele miljoenen Amerikaanse vrouwen die vandaag een fundamentele grondwettelijke bescherming hebben verloren. We zijn het er niet mee eens.”

Gezondheid

Ook president Joe Biden betreurt de beslissing van het Hooggerechtshof. “Het is een trieste dag voor het Hof en voor het land”, zei hij in een toespraak. Roe versus Wade “versterkte een fundamenteel recht op privacy, het recht om te kiezen hoe ieder van ons zijn leven leidt”, aldus de president. “We moeten duidelijk zijn: de gezondheid en het leven van vrouwen in dit land zijn in gevaar.”

De vrees is dat de nietigverklaring van het landelijk recht op abortus niet alleen een ramp wordt voor vrouwenrechten, maar ook voor de gezondheid van vrouwen. “Meer vrouwen zullen hun toevlucht nemen tot onveilige middelen met alle risico’s en gevolgen van dien”, zei gynaecoloog en hoogleraar Marleen Temmerman onlangs aan De Morgen. “Het zijn vaak vrouwen die het medisch, socio-economisch of psychologisch gezien moeilijk hebben en geen andere uitweg hebben.”

De toonaangevende abortusaanbieder in de Verenigde Staten, Planned Parenthood, zwoer vrijdag dat het ondanks het besluit van het Hooggerechtshof “nooit zou stoppen met vechten” voor mensen in nood. “We weten dat je op dit moment veel dingen voelt - pijn, woede, verwarring. Wat je ook voelt, het is oké. We zijn bij je en we zullen nooit stoppen met voor je te vechten.”

Kathy Hochul, de Democratische gouverneur van de Amerikaanse staat New York, herinnerde de Amerikanen eraan dat New York een “veilige haven” blijft voor mensen die abortus willen en zei dat degenen die het meest te lijden zullen hebben onder de uitspraak van het Hooggerechtshof “mensen met een laag inkomen en gekleurde mensen” zijn. “Deze beslissing is een groot onrecht.” Volgens opiniepeilingen zijn de meeste Amerikanen wel voor de toegang tot abortus, vooral vroeg in de zwangerschap. De abortuswetgeving in de VS is al jaren een controversieel onderwerp. Tegenstanders proberen de liberale regels al tientallen jaren omver te werpen.

Mike Pence, de gewezen vicepresident onder Trump en een mogelijke Republikeinse presidentskandidaat in 2024, prijst de uitspraak van het Hooggerechtshof over abortus. “Vandaag heeft het leven gewonnen”, reageerde hij vrijdag. “Door Roe versus Wade omver te werpen, heeft het Hooggerechtshof van de Verenigde Staten de Amerikanen een nieuw begin gegeven.”