Malawiërs zitten niet te wachten op ecotoilet

Tweederde van de twee miljoen stedelingen in Malawi woont in armoedige omstandigheden zonder fatsoenlijk toilet. In dichtbevolkte townships zoals Mtsiriza, Mgona of Senti, delen tientallen mensen een toilet.

Alex Makande uit Mgona woont op een terrein met 83 mensen. "Het is een verschrikkelijke situatie, vooral 's ochtends. Mensen staan in de rij om naar het toilet te gaan en soms trekken we naar toiletten verderop omdat het daar minder druk is."

Leidingwater is schaars op dit soort plaatsen en meestal is er geen riolering. Monalissa Nkonjera van de niet-gouvernementele organisatie (ngo) WaterAid, legt uit dat een gemiddelde 'compound' in de sloppenwijk acht huishoudens telt en dat er meestal maar een putlatrine per compound is.

Niet populair
De organisatie werkt aan waterzuinige oplossingen in de sloppenwijken van Lilongwe. "We promoten de aanleg van eco-latrines met deksel voor de put en een dak van riet of blik. De muren worden gemaakt van gebakken of ongebakken stenen."

De ecolatrines hebben twee kuilen. Na elk bezoek wordt as in het toilet gestrooid om de geur tegen te gaan en de vorming van compost te bevorderen. Als de ene put vol is, kan de andere gebruikt worden. De eerste put krijgt dan de tijd om de composteren tot een rijke meststof.

Manesi Phiri uit Senti, een andere sloppenwijk van Lilongwe waar WaterAid werkt aan de ecotoiletten, is niet enthousiast. "Wc's zijn veel gemakkelijker. Je hoeft alleen maar de uitwerpselen weg te spoelen na toiletbezoek. Putlatrines staan symbool voor armoede. Die vinden mensen vernederend", zegt ze. "Een watercloset is een statussymbool."

In de townships is ook onvoldoende markt voor de compost uit de ecolatrines, zegt ze. "Er zijn geen tuinen en er worden geen gewassen verbouwd. In de stad willen ze deze compost niet. Ze gebruiken liever chemische kunstmest voor de tuinen. Mest uit de latrines vinden ze smerig."

Waterzuivering
In de sloppenwijken van Lilongwe staan de mensen niet bij voorbaat afwijzend tegenover de ecotoiletten, hoewel Alex Makande uit Mgona ook zegt voorkeur te hebben voor een wc. "Maar op dit moment is dat nog een droom. We moeten het nu eenmaal doen met putlatrines en dan zijn de eco-latrines beter dan de conventionele varianten", zegt hij.

De armen hebben weinig keuze. De klimaatverandering bedreigt niet alleen de watervoorraden in de steden van Malawi, maar in heel Zuidelijk Afrika. Het kan zover komen dat ook de rijken composttoiletten moeten accepteren.

Een wc gebruikt per keer tussen zes en elf liter water. De 640.000 mensen die een wc hebben, verbruiken veel meer water dan de bevolking in de sloppen. Honderden miljoenen liters water worden door het toilet gespoeld. Dat water moet weer gezuiverd worden voordat het in het opnieuw in het milieu komt.

In Area 43, een van de rijkere buurten in Lilongwe, heeft Richard Gulumba een ecolatrine aangelegd in zijn achtertuin. Dat toilet wordt gebruikt als er tijdelijk geen water is, wat regelmatig voorkomt in Lilongwe.

"Maar we vinden het nog steeds vervelend om de latrine te gebruiken. Het doet denken aan het armoedige leven in het dorp. Ik ben in een arm gezin opgegroeid en ik wil daar niet meer aan herinnerd worden", zegt Gulumba. (ips/adb)